Welcome to Our Website

Milyonlarca çalışanı ilgilendiren mesai düzenlemesi…. Mesai saatleri kısalıyor mu?

Sabah Gazetesi’nden Hazal Ateş’in haberine göre çalışma saatleri yaklaşık yüz yıldır dünyanın birçok ülkesinde 8 saat uygulanıyor. İş Kanunu’na göre Türkiye’de genel çalışma süresi haftada 45 saat, memurların çalışma süresi ise haftalık 40 saat uygulanıyor.

Bu saatlerin üzerinde çalışılması “fazla çalışma”ya giriyor. Pandemi sonrası esnek ve uzaktan çalışma yöntemlerinin yaygınlaşması nedeniyle çalışma saatleri sürelerinin azaltılması dâhil farklı formüller üzerinde duruluyor.

Çalışma sürelerinin uygulama şekilleri İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği ile düzenleniyor. Teknolojik değişim ve birim verimliğindeki artış dikkate alınarak çalışma sürelerinin yeniden belirlenmesi Meclis’in de gündeminde bulunuyor.

Meclis Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın araştırmasında çalışma saatlerinin tarihsel olarak azalma eğiliminde olduğuna dikkat çekiliyor.

Araştırmada, çalışma sürelerinin düzenlenmesine yönelik çabaların amacının, uzun çalışma sürelerine engel olunarak iş gücünün korunması ve böylece halk sağlığı, verimliğe katkı sağlamak ve ailelere daha uzun zaman ayırma olduğu belirtiliyor.

İşte fazla mesai ile ilgili merak edilen soruların yanıtları:

Peki haftalık çalışma süresi nedir, gece vardiyasında fazla çalışma sınırı var mı?
Yasal olarak haftada en çok 45 saat çalışılabiliyor. Sözleşme ya da işyerindeki uygulamaya göre çalışılan günler 5×9 şekilde eşit bölünebilir. İşyerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati geçmeyecek şekilde farklı da dağıtım yapılabilir. İşveren ve işçi arasında bunun altında çalışma süresi de belirlenebilir.

Fazla çalışma konusunda dava yoluna gidilirse ispat yükümlülüğü kimde?
Çalışanın fazla mesaiye kaldığını ispatlaması gerekiyor. Çalışanın imzasını taşıyan bordro, giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri kayıtları delil olarak kabul edilebiliyor. Fazla çalışma yazılı olarak belgelenemiyorsa tanık gösterilebiliyor. Fazla çalışma alacakları için beş yıllık zaman aşımı bulunuyor

Fazla mesai için para yerine izin kullanabilir miyim?
İş Kanunu’na göre işveren tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandıramıyor. Çalışan isterse yaptığı günlük çalışma sürelerindeki çalışma için zamlı ücret alabilir ya da serbest zaman kullanabilir. Fazla çalıştığı her saate karşılık 1.5 saati serbest zaman olarak kullanabilir. Bunun için yazılı başvuru zorunluluğu bulunuyor

İşveren çalışma süresini günlere göre farklı belirleyebilir mi?
Çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılmasına denkleştirme deniliyor. İşçi ve işverenin anlaşması ile yani iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmeleri ile haftalık çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine dağıtılabilir.

Denkleştirme yapılan işyerlerinde 2 aylık süre içinde haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmesiyle 4 aya kadar çıkartılabilir. Turizm sektöründe de bu süre 6 aya kadar uzatılabiliyor.

Günde 7.5 saat çalışanların ara dinlenmesi ne kadar? Mesai hesabında dikkate alınıyor mu?
Ara dinlenmeler fazla mesaide hesaba dâhil edilmiyor. Örneğin, 08:00-20:00 saatleri arası çalışılıyor ve günde toplam 1.5 saat ara dinlenmesi kullanılıyorsa günlük çalışma süresi 12 saat değil 10.5 saat olur. İş Kanunu’na göre ara dinlenme süresi yarım saat olup işveren isterse bunu uzatabiliyor. Günde 7.5 saatten fazla çalışanın ara dinlenmesinin en az bir saat olması gerekiyor.

Hükümetin çalışma sürelerinin kısaltılmasına yönelik bir çalışması, hazırlığı var mı?
Çalışma süreleri uluslararası sözleşmeler kapsamında düzenleniyor ancak ülkelerin ulusal mevzuatlarına göre değişkenlik gösterebiliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da sosyal güvenlik mevzuatını yeni nesil esnek çalışma şekillerine uyumlu hale getirmek için çalışma yapıyor.

Çalışma saatlerini aşağı çekecek uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışmalarla iş dünyasının ihtiyaçları ve iş-özel yaşam dengesi gözetecek mevzuat düzenlemeleri hızlı ve etkili bir biçimde hayata geçirilecek. Bu kapsamda bazı ülkelerdeki çalışma saatlerinin kısaltılması, çalışma modelleriyle ilgili deneyimler de inceleniyor.

Meclis’in çalışma ve dinlenme süresi uygulamalarına ilişkin araştırmasında dünya örneklerine yer veriliyor mu?
Meclis araştırmasında, Türkiye, Fransa, Almanya, İngiltere, İsveç gibi birçok ülkedeki uygulamalara yer verildi. Buna göre, Fransa’da yasal haftalık çalışma süresi 35 saat, Belçika, Avustralya’da 38 saat, İsveç 40 saat, İngiltere’de fazla mesai dâhil 48 saati geçemiyor.

Portekiz ve Danimarka’da bazı şehirlerde, İspanya’da 250’den az çalışan şirketler 4 günlük mesai uygulamasına geçti. Çalışma sürelerinin sınırlandırılmasının ekonomik, sosyal, teknik bir zorunluluk olduğu ve bunun tarafların iradesine terk edilemeyeceği belirtiliyor.

Fazla mesai ücreti aynı tutarda mı ödeniyor? Kıdem tazminatında hesaba katılıyor mu?
Çalışılan her bir saat için verilen ücret, normal çalışma brüt ücretinin saat başına düşen miktarı yüzde 50 yükseltilerek ödeniyor. Fazla çalışma ücrete dâhil edilirken, kıdem tazminatında da hesaba katılıyor. İş Kanunu’na göre fazla çalışma için çalışanın onayı gerekiyor.

Fazla çalışma yapmak istemeyen personel daha önce verdiği onayı 30 gün önceden bildirmek kaydıyla geri alabiliyor. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamıyor. Yüksek Yargı kararına göre bu süreyi aşan fazla çalışma ücretinin çalışana ödenmesi gerekiyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

....